Rynek zakupów przez Internet wciąż prężnie się rozwija. W ustawodawstwie kładzie się nacisk na szeroko pojmowaną ochronę konsumentów, dlatego na przedsiębiorców prowadzących sklepy i serwisy internetowe nałożony jest obowiązek określenia regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną oraz jego nieodpłatnego udostępnienia klientowi/usługobiorcy przed zawarciem umowy. Taki regulamin to – w rozumieniu kodeksu cywilnego – wzorzec umów zawieranych z konsumentami. Musi on spełniać określone wymogi informacyjne, przedstawiać warunki świadczenia usług przez danego przedsiębiorcę. Regulamin sklepu internetowego kształtuje stosunek umowny w sposób jednostronny – konsument nie ma możliwości indywidualnego negocjowania jego warunków. Z uwagi na ten fakt, nie może on zawierać niedozwolonych klauzul umownych.
Czym właściwie są niedozwolone klauzule umowne?
Definicja niedozwolonych klauzul umownych, zwanych także abuzywnymi lub zakazanymi, zawarta jest w kodeksie cywilnym. Klauzule abuzywne to takie postanowienia, sformułowania czy warunki umowy zawieranej z konsumentem, które kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Prostszymi słowy stawiają one konsumenta w mniej korzystnym położeniu niż to, które wynikałoby z przepisów prawa powszechnie obowiązującego.
Dlatego, w celu zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów i obrotu prawnego prowadzonych działalności, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi Rejestr Klauzul Niedozwolonych. Jest to zestawienie postanowień umownych, które zostały uznane za niedozwolone w stosunkach z konsumentami przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Rejestr ten jest jawny i dostępny na stronie internetowej UOKiK, przez co każdy podmiot, zarówno konsument jak i przedsiębiorca, mający wątpliwość co do konkretnego postanowienia regulaminu, może sprawdzić czy dana klauzula nie jest klauzulą abuzywną. Zawiera on obecnie ponad 6000 pozycji. Z chwilą wpisania konkretnej klauzuli do rejestru, jej stosowanie w obrocie konsumenckim jest zabronione. Taka nieuzgodniona indywidulanie klauzula nie wiąże konsumenta, a stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do Rejestru, uznawane jest za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i może być podstawą do wszczęcia postępowania przez Prezesa UOKiK i w konsekwencji wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że kara grozi nie tylko przedsiębiorcy, którego postanowienie umowne zostało przez SOKiK uznane za abuzywne, ale również takiemu, który w swojej praktyce stosuje klauzule niedozwolone o treści tożsamej z treścią postanowień wpisanych do Rejestru.
Najczęściej spotykane klauzule abuzywne
Przedsiębiorcy działający w branży e-commerce są szczególnie narażeni na zainteresowanie ze strony prezesa UOKiK. Wiąże się to z faktem, iż ich działalność, a więc również stosowane regulaminy, jest powszechnie widoczna.
Wydawałoby się, że przedsiębiorcy prowadzący taką działalność są świadomi swoich obowiązków i praw, których muszą przestrzegać. Niestety, być może z uwagi na dużą liczbę aktów prawnych regulujących prawo e-commerce, nadal mamy do czynienia z wieloma postanowieniami regulaminów sklepów internetowych, które godzą w interesy konsumentów.Co więcej, zdarzają się i tacy przedsiębiorcy, którzy w ogóle nie wypełniają obowiązku sporządzenia i udostępnienia konsumentom regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną, co – jak w przypadku zastosowania klauzuli abuzywnej – może zostać uznane przez Prezesa UOKiK za naruszenie zbiorowych praw konsumentów.
Ustawa o prawach konsumenta, która weszła w życie 25 grudnia 2014 r., zmieniła obowiązki związane ze sprzedażą na rzecz konsumenta i uchyliła obowiązujące do tego czasu: ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176, z późn. zm.) i ustawę o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225). I choć przepisów ustawy o prawach konsumenta przedsiębiorcy muszą przestrzegać już od ponad roku, wciąż w regulaminach stron internetowych znajdujemy postanowienia, które wskazują na stosowanie nieobowiązujących już przepisów.
Najczęściej spotykanymi klauzulami abuzywnymi są takie, które:
----------
1. Ograniczają uprawnienia konsumenta do odstąpienia od umowy zawartej na odległość (obowiązująca ustawa wydłużyła czas skorzystania z tego prawa z 10 do 14 dni)
Numer wpisu: 6223, data wyroku: 10 listopada 2015
"Zgodnie z Ustawą z 2 marca 2000 roku "O ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny" klient może zrezygnować z towaru kupionego w sklepie bez podania przyczyny w ciągu 10 dni od daty odebrania przesyłki. Jest to możliwe tylko wówczas, gdy towar nie był używany, [...], otwarty, [...]. Sklep gwarantuje zwrot kwoty równej cenie towaru. [...]. W sytuacji uznania przez Przedsiębiorstwo, iż towar zwrócony nie odpowiada powyższym wymogom, sklep może uznać odstąpienie od umowy za nieważne i pozostawić zakupiony towar do dyspozycji kupującego"
Numer wpisu: 6246, data wyroku: 26 listopada 2015
"Klient zobowiązany jest do dostarczenia wskazanego w formularzu produktu w ciągu 7 dni kalendarzowych od dnia otrzymania numeru zwrotu. Niedostarczenie przez Klienta zwracanego produktu w terminie 7 dni powoduje wycofanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość"
----------
2. Pozbawiają lub ograniczają konsumenta prawa do reklamacji towaru, narzucają jej treść
Numer wpisu: 6236, data wyroku: 19 października 2015
"Reklamacji nie podlegają: naturalne zużywanie się obuwia, (…) zniszczenie lub zagubienie elementów ozdobnych, odbarwienia, przemakanie"
Numer wpisu: 6181, data wyroku: 20 sierpnia 2015
"Reklamacje na uszkodzenia mechaniczne powstałe podczas transportu, nie będą rozpatrywane bez poprawnie wypełnionego protokołu szkody z kurierem dostarczającym przesyłkę. Wadliwy towar z kompletem dokumentów należy odesłać tą samą firmą kurierską na adres Sklepu. Warunkiem przyjęcia przesyłki zwrotnej przez Firmę jest wpisanie na liście przewozowym, w polu "WARTOŚĆ ZADEKLAROWANA", ceny zakupu odsyłanego towaru. Kwota ta stanowi deklarację wartości ubezpieczenia. Przesyłki, dla których na liście przewozowym nie będzie wpisanej deklarowanej wartości ubezpieczenia, nie będą przyjmowane przez nasz magazyn"
----------
3. Ograniczają lub wyłączają odpowiedzialność za działania podmiotów dostarczających zakupiony produkt konsumentom (operatorów pocztowych, firmy kurierskie)
Numer wpisu: 6261, data wyroku: 22 października 2015
"Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności za uszkodzenia towaru w czasie transportu"
Numer wpisu: 6244, data wyroku: 19 listopada 2015
"XX zrzeka się prawa dochodzenia roszczeń na rzecz adresata w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania usługi przez Pocztę Polską lub firmę kurierską. (…) Oznacza to, że XX nie ponosi odpowiedzialności za szkody (…)"
----------
4. Ograniczają odpowiedzialność za prawidłowość informacji o produktach prezentowanych na stronach internetowych sklepów
Numer wpisu: 5894, data wyroku: 21 października 2014
"Sklep internetowy www.xxx-sklep.pl oraz xxx.pl nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek nieścisłości, błędy oraz niezgodności towaru z jego odpisem powstałe w oparciu o powielenie z danych i opisów dostarczonych przez producenta lub importera w materiałach handlowych i stronach internetowych sklepu www.xxx-sklep.pl oraz www.xxx.pl"
Numer wpisu: 6081, data wyroku: 17 kwietnia 2015
"Zespół xxx dba i stara się, aby opisy i zdjęcia oferowanych w sklepie produktów były zgodne z rzeczywistością. Nie ponosimy jednak odpowiedzialności za różnice w kolorach i odcieniach produktów wynikające z różnic ekranów komputerów Kupujących. Nie odpowiadamy też za błędne podanie rozmiarów i właściwości towaru przez producenta"
Warto również wskazać, że nawet odesłanie do stosowania przepisów kodeksu cywilnego zostało uznane za niedozwolone postanowienie umowne, z uwagi na to, iż nie jest to jedyna ustawa regulująca prawa konsumentów, a takie wskazanie może wprowadzić konsumenta w błąd:
Numer wpisu: 6247, data wyroku: 26 listopada 2015
"W sprawach nieuregulowanych niniejszym regulaminem stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego"
Wymienionych zaledwie kilka przykładów klauzul abuzywnych spośród ponad 6000 znajdujących się w Rejestrze pokazuje, jak wielu usługodawców nadal używa ich w swoich regulaminach i nie respektuje obowiązujących przepisów. Podnoszenie świadomości w tym zakresie jest zadaniem ważnym zarówno ze względu na interesy konsumentów, jak i przedsiębiorców.
(artykuł dotyczy stanu prawnego sprzed 17 kwietnia 2016 r.)
Zobacz również
Wykorzystywanie wizerunku pracownika przez pracodawcęKażdy przedsiębiorca, który zatrudnia pracowników przetwarza ich dane osobowe, w szerszym lub węższym zakresie. Katalog danych osobowych, jakie pracodawca może swobodnie przetwarzać bez innej podstawy prawnej zawiera art. 221 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. W zakres wskazanego katalogu wchodzą: imię (imiona) i nazwisko, imiona …
Pierwsza kara RODOPierwsza kara RODO Od wejścia w życie Rozporządzenia 679/2016 (RODO), w Polsce nie zapadła do tej pory ani jedna decyzja organu nadzorczego, nakładająca karę finansową. Mimo, że przepisy Rozporządzenia wzbudziły szczególne poruszenie w naszym kraju, to właśnie nasz organ nadzorczy wykazał się nadzwyczajną powściągliwością. Dla porównania, w tym …
KARA UOKiK – 160 TYS. ZŁ KARY DLA POZNAŃSKIEGO DE…Przygotowując umowę do stosowania w obrocie z konsumentami, trzeba zwrócić szczególną uwagę, aby nie zawierała ona tzw. klauzul abuzywnych. Mowa m. in. o takich postanowieniach, które nakładają na konsumentów dodatkowe, niewynikające z obowiązujących przepisów prawa obowiązki. O zagrożeniach z tym związanych, dowiedziała się w minionych latach w …
Darmowy biuletyn
i praktyczny przewodnik dla e-przedsiębiorcy